قابل قبول بودن شرايط کنوني حفاظت از ميراث فرهنگي
بناهاي تاريخي ستون فقرات يک جامعه محسوب مي‌شوند و حفظ آن‌ها به مثابه حفظ شيرازه تمدن و فرهنگ آن است. رئيس مرکز دايره‌‌المعارف انسان‌شناسي و گنجينه نسخ خطي و فرهنگي ضمن بيان اين مطلب به ميراث آريا مي‌گويد: يک بنا بايد استانداردهايي داشته باشد تا بتوان آن را تاريخي به شمار آورد.
«محمدصادق محفوظي» با اشاره به اين که بناي تاريخي بايد در دوره خود نماد و اثري فاخر بوده و حاوي نوعي انتقال فرهنگي باشد، تصريح مي‌کند: از نظر مولفه‌هاي سخت‌افزاري، حفظ بناهاي تاريخي که همچون شيرازه و والدين يک مملکت هستند، توسط سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري، امروز در شرايط قابل قبولي قرار دارد.
وي يادآور مي‌شود: اگر غرب با وجود تمام اتفاقاتي که در رنسانس و ساير دوره‌هاي تاريخي برايش رخ داده هرگز به سراغ بناهاي تاريخي نرفته و آن‌ها را تخريب نکرده است، اين امر از يک خرد تمدني نشات مي‌گيرد که بايد بيش از پيش مورد توجه مسوولان و دست‌اندرکاران سازمان ميراث فرهنگي قرار بگيرد.
اجتناب از برخورد شخصي با ميراث فرهنگي
ميراث فرهنگي هويت يک جامعه است و نبايد با آن همچون يک مساله شخصي برخورد کرد. اين جمله بخشي از سخنان معاون حفظ و احياي بناها و محوطه‌هاي تاريخي کشور در خصوص حفظ و نگهداري بناهاي تاريخي است.
«مهرداد جوادي» مي‌گويد: ميراث فرهنگي متعلق به تمام مردم کشور است و فقط به مردمي که در يک برهه زماني خاص زندگي مي‌کنند، تعلق ندارد.
وي در ادامه مي‌افزايد: وظيفه سازمان ميراث فرهنگي براي حفاظت از آثار تاريخي، رساندن اين ميراث ارزشمند به دست آيندگان است چرا که فرزندان ما سهمي از فرهنگ نياکان دارند و بايد از پيشينه فرهنگ و تمدن خود آگاه شوند.
وي همچنين تصريح مي‌کند: به طور کلي، نگاه ما به عنوان حافظان ميراث فرهنگي، حفاظت از آثار تاريخي به جا مانده از گذشتگان است و بايد در راستاي انتقال اين آثار تاريخي و ميراث ارزشمند امانتدار باشيم.
شناخت فرهنگ جامعه با حفاظت از آثار تاريخي
استاد تاريخ و باستان‌شناسي دانشگاه شيراز به ميراث آريا مي‌گويد: شناخت فرهنگ يک سرزمين به مطالعه گذشته نياز دارد به همين دليل حفاظت از ميراث تاريخي يک ضرورت انکارناپذير به شمار مي‌رود.
«عليرضا عسگري» ادامه مي‌دهد: نسل معاصر جامعه بايد اين رسالت تاريخي، يعني حفظ ميراث گذشتگان، را آن‌گونه که شايسته است، به انجام برساند.
وي با اشاره به اين که حفاظت از ميراث تاريخي به عنوان يکي از اساسي‌ترين وظايف سازمان ميراث فرهنگي در قانون تعريف شده است، تصريح مي‌کند: در ساختار سنتي مديريت ميراث فرهنگي و نگاه از بيرون، به طور عمده اين سازمان در مقوله حفاظت از بناهاي باستاني شناخته شده است اما در روند توسعه کشور لازم است اهداف نهايي سرمايه‌گذاري سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري در حوزه ميراث فرهنگي کشور تبيين شود.
اين استاد دانشگاه مي‌گويد: به طور کلي، حفاظت از آثار به جاي مانده از گذشته در تمام ابعاد کالبدي بناهاي تاريخي و آثار معنوي و طبيعي اهميت دارد؛ به ويژه براي کشورهايي که خاستگاه ميراث تاريخي و فرهنگي جهان محسوب مي‌شوند؛ نظير کشور ما. در واقع اگر اروپاي قرن وسطي موفق به توسعه علوم خود شد به واسطه پژوهش در زمينه ميراث فرهنگي گذشته و شناخت آن بود.
ميراث فرهنگي اساسي‌ترين رکن خودباوري ملي
معاون دفتر حفظ و احياي بناهاي تاريخي، ميراث فرهنگي هر کشور را يکي از اساسي‌ترين ارکان تحکيم هويت، ايجاد خلاقيت و خودباوري ملي مي‌داند و مي‌افزايد: پژوهش در زمينه‌هاي مختلف اين امر موجب روشن شدن ابهامات تاريخي، شناخت ارزش‌هاي حاصل از حيات طولاني جامعه و تسري ارزش‌هاي اصيل نهفته در ميراث فرهنگي به حيات امروزين جامعه مي‌شود.
«ياور مظفري» ادامه مي‌دهد: پژوهش و بررسي متخصصان در حوزه ميراث فرهنگي، جامعه را قادر به تعيين مرزهاي فرهنگي بشري مي‌کند و مي‌تواند يکي از عوامل اصلي بازشناسي ملت‌ها و کشورها از يکديگر شود.
وي همچنين به ضرورت حفاظت از آثار و بناهاي تاريخي اشاره و بيان مي‌کند: سرمايه عظيم معنوي و فرهنگي ناشي از تاريخ و تمدن بي‌نظير کشورمان توجهي جدي، درخور، عميق و همه‌جانبه را مي‌طلبد.
مظفري مي‌گويد: شناسايي و ثبت ملي 12 هزار و 300 تپه باستاني و 3 هزار و يکصد محوطه تاريخي ايران نشان از غناي تمدن 5 هزار ساله کشورمان دارد که گوشه‌هايي از آن را مي‌توان در يافته‌هاي تمدن جيرفت مشاهده کرد.
اين مقام مسوول براي تاکيد بر حرف‌هايش آمار ديگري را ارائه مي‌دهد: تاکنون 284 دخمه، 41 معدن، 95 بند، 79 قنات، 634 غار و 137 نقش‌برجسته تاريخي به ثبت ملي رسيده که همه اين‌ها تنها بخش کوچکي از تمدن ايران باستان در پيشرفت ساخت سازهها است؛ موضوعي کهن که به حفاظت دقيق نيازمند است.
وي در ادامه تصريح مي‌کند: با توجه به گستردگي و تنوع کيفي و کمي آثار فاخر و ارزشمند، نگاه ويژه به حفاظت، نگهداري و احياي بناهاي تاريخي در تبيين، تحکيم و اقتدار فرهنگ خودي از عهده يک يا چند دستگاه اجرايي خارج است و بايد آن را وظيفه‌اي ملي و همگاني دانست.
معاون دفتر حفظ و احياي بناهاي تاريخي مي‌گويد: بناهاي تاريخي، که از نسل‌هاي پيشين به نسل حاضر منتقل شده حاصل کار و انديشه همه مردماني است که در طول تاريخ در اين سرزمين زيسته‌اند بنابراين بهر‌ه‌مندي فرهنگي از آن براي ساختن حال و حفاظت از اين ميراث ارزشمند به منظور انتقال آن به نسل آينده، وظيفه و حق تمام آحاد جامعه است.
ترويج حس همگاني حفاظت از آثار تاريخي
تمدن کهن، غني و پوياي ايران شاهکارهاي بي‌نظيري به جهان هنر و فرهنگ ارزاني داشته است. از ميان آن‌ها مي‌توان معبد چغازنبيل، مجموعه تخت جمشيد و ميدان امام اصفهان و موارد متعدد ديگري از آثار ارزشمند را نام برد که در سطح جهاني داراي ارزش‌هاي ويژه تاريخي، فرهنگي و هنري هستند. همچنين ده‌ها شهر زنده و فعال که داراي هسته مرکزي يا بافت تاريخي ارزشمند هستند با آداب و سنن منحصر به فرد مردمان خود و نيز هزاران بنا و مجموعه تاريخي واجد ارزش‌هاي نفيس فرهنگي- تاريخي ريشه‌هاي چند صد ساله تاريخ و فرهنگ ملت ما را نشان مي‌دهند.
بي‌ترديد توجه به اين يادگارهاي گران‌قدر يکي از اصلي‌ترين وظايف سازمان ميراث فرهنگي است اما آنچه بايد در اين ميان به آن اشاره کرد، ترويج فرهنگ و حس همگاني حفاظت از اين ميراث بي‌بديل است.
زهرا عقلمند
انتهای پیام/